Dit WOT rapport bevat een evaluatie van de rol van provincies bij de functiewijziging van landbouwgronden naar gronden met een functie natuur, als onderdeel van de omslag in het natuurbeleid. Bevat tevens de ervaringen van Natuurmonumenten met particulier natuurbeheer

Begin 2023 heeft PBL de Ruimtelijke Verkenning uitgebracht. Hierin zijn vier mogelijke ruimtelijke toekomsten voor Nederland in 2050 gepresenteerd. Met scenariokaarten is in beeld gebracht wat gevolgen zijn van de verschillende keuzes die zijn gemaakt in de scenario’s. Het voorliggende rapport beschrijft de technische achtergrond van de uitwerking van deze scenario’s en de berekende indicatoren voor biodiversiteit met het MNP model en de levering van ecosysteemdiensten met het NKM model. Het is een aanvulling op het achtergrondrapport dat door het PBL is uitgebracht en heeft tot doel de modelanalyses te borgen die door WENR zijn uitgevoerd.

Wageningen Environmental Research en het Planbureau voor de Leefomgeving hebben de MetaNatuurplanner versie 4.0 (Model for Nature Policy, MNP) ontwikkeld om op nationale of regionale schaal de effecten van beleid en beheeringrepen op de biodiversiteit te bepalen. Het model beoordeelt of er voldoende grote aaneengesloten gebieden met een goede kwaliteit in het landschap aanwezig zijn, zodat soorten die in het natuurbeleid worden beschermd potentieel duurzaam voor kunnen komen. Er wordt niet beoordeeld of soorten daadwerkelijk voorkomen. Het model legt daarbij relaties tussen de milieu-, water- en ruimtecondities en de duurzame instandhouding van de biodiversiteit en wordt gebruikt voor zowel signalering, beleidsevaluatie en (nationale) verkenningen. Resultaten worden geaggregeerd tot indicatoren die aansluiten op het Nederlandse en Europese beleid. In deze rapportage worden alle facetten beschreven van het model die nodig zijn om de kwaliteitsstatus A voor modellen van de WOT Natuur & Milieu te verkrijgen. De MNP zal de komende jaren verder ontwikkeld en onderbouwd worden

De Nederlandse samenleving gebruikt verschillende goederen en diensten die ecosystemen leveren – de zogeheten ecosysteemdiensten. Het zichtbaar maken van de toestand en trends van ecosysteemdiensten in Nederland kan helpen bij de oordeelsvorming en besluitvorming van natuur in Nederland door de overheid en het bedrijfsleven. Resultaten laten zien dat, alhoewel Nederlandse ecosystemen een belangrijke bijdrage leveren aan de behoefte aan een duurzame voorziening van goederen en diensten, ze niet voorzien in de totale vraag. Bovendien geldt dat voor de meerderheid van de ecosysteemdiensten de vraag ernaar sneller toeneemt dan het aanbod in de afgelopen twintig jaar.

In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt om in 2030 de uitstoot van CO 2 in de veenweidegebieden van Nederland te verlagen. In deze gebieden wordt het veen drooggelegd, zodat het geschikt is voor landbouw. Door veengebieden droog te leggen, daalt de bodem en komt er CO2 vrij. Dat komt doordat het veen wordt blootgesteld aan zuurstof en langzaam verbrandt (oxidatie).Nieuwe drainagetechnieken kunnen ervoor zorgen dat er minder CO 2vrijkomt. Een voorbeeld is drukdrainage op landbouwpercelen aan te leggen. Met een ondergronds buizenstelsel kan de grondwaterstand van landbouwpercelen beter worden verhoogd en verlaagd. Door in droge perioden de grondwaterstand te verhogen, komt het veen minder in contact met zuurstof, daalt de bodem minder en komt er minder CO2 vrij.De Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is een gebied met bijna 15.000 hectare veenweidegebied. In dit gebied zoekt de provincie Zuid-Holland naar een nieuwe balans tussen landbouw, bodemdaling en CO 2-uitstoot.Het RIVM heeft uitgerekend of de voordelen van drukdrainage in dit gebied opwegen tegen de kosten. Dit blijkt op bijna 4.000 hectare van de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden zo te zijn. De bodemdaling vermindert daar door drukdrainage met 50 tot 75 procent, net als de CO2-uitstoot. Ook maakt de maatregel het gebied aantrekkelijker voor weidevogels, zoals grutto's, kieviten en schol-eksters. Drukdrainage heeft meer voordelen, zoals minder kosten voor waterzuivering en waterbeheer. Een nadeel van de hogere grondwaterstand is dat er minder gras kan worden geproduceerd.Het RIVM heeft op basis van de analyse een kaart gemaakt die per landbouwperceel aangeeft wat de voordelen van drukdrainage zijn. De provincie wil als proef 250–500 hectare drukdrainage in het veenweidegebied gaan aanleggen. Op basis van deze kaart kunnen percelen worden gekozen waar dat het beste kan. De grootste onzekerheden in de berekeningen zijn de prijs die in de toekomst voor CO2 wordt berekend en de kosten om de drainage aan te leggen en te beheren