In 2019 is door Witteveen+Bos en Deltares het project BlueCAN (Blue voor water; C voor Carbon and N voor nutriënten) gevormd en is de eerste verkenning van start gegaan. - Deze verkenning had als doel om meer inzicht te vergaren in de uitstoot van oppervlakte- wateren, ervaring op te doen met monitoringstechnieken en tot praktische handvatten te komen voor waterbeheerders. De verkenning bestond uit drie pijlers: 1) het ontsluiten van beschikbare kennis, 2) het ontwikkelen van een broeikasgasmodel, en 3) een eerste validatie hiervan aan de hand van metingen in samenwerking met drie regionale waterbeheerders. -De twee belangrijkste conclusies waren dat oppervlaktewateren substantieel – circa 5%1 - bijdragen aan de totale Nederlandse broeikasgasemissietotaal jaarlijkse uitstoot bedraagt 4,7 Mton CO2 eq) én dat er een verband is met de waterkwaliteit. Dit was, samen met dat er nog veel kennislacunes zijn, aanleiding voor een vervolg.- Dit vervolg bestaat uit een groot onderzoeksproject naar broeikasgasemissies uit oppervlakte- wateren onder de vlag van het Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) Deltatechnologie. Aan de hand van casussen is er inzicht in de broeikasgasemissies van drie verschillende type wateren (meren en plassen, sloten en kanalen) opgedaan. De ‘vergeten broeikasgasemissies’ uit het oppervlaktewater vormen inderdaad een relevante bron zijn van broeikasgasemissies. De metingen, modelberekeningen en analyses ondersteunen de inschatting dat broeikas- gasemissies uit oppervlaktewateren voor 5 % bijdraagt aan de totale Nederlandse broeikas- gasemissies. De resultaten zijn gebruikt om tot een eerste methodiek te komen voor het analyseren van broeikasgasemissies, waarbij de focus ligt op het ontwikkelen van een model voor het kwantificeren van broeikasgasemissies. --Het BlueCAN-onderzoek heeft een aantal andere nieuwe inzichten opgeleverd, dit zijn: 1 Berekening is te vinden in de achtergronddocumenten bij de STOWA Deltafact (2020) -dubbele winst door verbeteren waterkwaliteit. Het huidige onderzoek versterkt de conclusie dat er een duidelijke link is tussen de waterkwaliteit en de omvang van de broeikasgasemissies. Het verminderen van de input van nutriënten en het verbeteren van de ecologische kwaliteit (meer waterplanten) zal leiden tot reductie van broeikasgas-emissies, met name het sterke broeikasgas methaan; -de invloed van bioturbatie en waterplanten is relevant. Uit de modelresultaten blijkt dat bioturbatie en de aanwezigheid van waterplanten in de waterkolom relevant is voor de omvang van de broeikasgasemissies. Hoe dat precies werkt kan nog niet worden gekwantificeerd. Wel is bekend dat het organisch stofgehalte en de zuurstofconcentraties in de waterbodem een belangrijke rol spelen; - het belang van koolstof aanvoer. Simulaties met het BlueCAN broeikasgasmodel laten zien dat met name de (externe) aanvoer van koolstof in sterke mate bepalend is voor de omvang van broeikasgasemissies. Er is in het waterkwaliteitsbeheer echter weinig aandacht voor koolstof. Metingen zijn er vrijwel niet; BlueCAN heeft twee producten opgeleverd, dit zijn: 1.BlueCAN broeikasgasmodel: een combinatie van twee modellen. Onderzoekers van BlueCAN hebben een broeikasgasmodel ontwikkeld waarmee het mogelijk is om de broeikasgasemissie in de tijd te berekenen en te analyseren. Hiervoor zijn twee water- kwaliteitsmodellen PCLake en Delft3D-ECO gecombineerd, uitgebreid, gekalibreerd en gevalideerd op basis van de informatie uit cases. 2- BlueScan tool voor een eenvoudige berekening van de broeikasgasemissie uit opper-vlaktewater. Naast het BlueCAN broeikasgasmodel is de BlueScan tool opgezet om eenvoudig berekeningen te kunnen maken zonder het complexe model te gebruiken. Daartoe is een dataset met een grote diversiteit aan veelvoorkomende systeemkenmerken doorgerekend die representatief zijn voor de Nederlandse situatie. BlueScan gaat via het web beschikbaar worden gemaakt.- Naast deze relevante inzichten, levert het BlueCAN-onderzoek ook nieuwe vragen op. Er wordt inmiddels meer fundamenteel én toegepast onderzoek gedaan naar broeikasgase-missies uit oppervlaktewateren. Voorbeelden zijn het NOBV (emissies uit veenweidegebied), DIGS (emissies uit oppervlaktewater), DuNaG (emissies uit nat grondverzet) en experimenteel onderzoek naar relevante processen (de invloed van bioturbatie, door Radboud University). --Dit onderzoek levert nieuwe puzzelstukjes op, maar onvoldoende om op alle vragen vanuit het beheer antwoord te kunnen geven. BlueCAN zal het onderzoek dan ook continueren in nauwe afstemming met lopend onderzoek en in amenwerking met nationale en internationale experts, met terrein-, water- en natuurbeheerders. Hoe dit vervolg er concreet uit gaat zien, zal de komende maanden duidelijk worden.

Bovendien zetten toenemende ruimtelijke druk (o.a.