De kern van weidevogelbeheer betreft in Nederland het op orde krijgen van de habitatkwaliteit in de graslanden. Eerdere ervaringen laten zien dat NDVI-satellietbeelden een belangrijke rol kunnen spelen om hier gebiedsdekkend inzicht in te krijgen. In dit onderzoek is op een aantal onderdelen getoetst in hoeverre deze beelden inzicht geven in de feitelijke situatie en in hoeverre ze een betrouwbaar hulpmiddel kunnen zijn bij het plannen en evalueren van weidevogelbeheer. In een eerste analyse is vastgesteld in hoeverre NDVI specifiek is voor het type grasland. Daarnaast is onderzocht in hoeverre NDVI indicerend is voor zwaarte (biomassa) en structuur van de vegetatie, de kruidenrijkdom en de doorwaadbaarheid van de vegetatie (als maat voor verplaatsingsweerstand voor kuikens). Ten slotte is in beeld gebracht hoe de verspreiding van weidevogels gedurende het broed- en opgroeiseizoen samenhangt met de NDVI-waarden. Voor alle aspecten is een (vrij) sterke, vaak significante samenhang gevonden. Daarmee lijken NDVI-beelden bruikbaar om een gebiedsdekkend, realistisch beeld van de feitelijke situatie te geven.

De monitoring van het agrarisch richt zich tot dusver met name op het in beeld brengen van de abundantie (aantallen) van de doelsoorten. Het primaire effect van het agrarisch natuurbeheer is evenwel de beïnvloeding van de habitatkwaliteit. Deze veranderde habitatkwaliteit vertaalt zich op termijn als het goed is in een verandering van de abundantie van de doelsoorten. Om snel zicht te krijgen op de effectiviteit van het beheer is monitoring van de habitatkwaliteit daarom noodzaak. In dit project is een start gemaakt met de ontwikkeling van een systematiek waarmee de habitatkwaliteit kan worden gemonitord, op basis van metingen in het veld en kaartmateriaal. Voor 4 doelsoorten (grutto, ringmus, veldleeuwerik en grote modderkruiper) is een praktijkhandleiding ontwikkeld, die vervolgens is getest in het veld door vrijwilligers en experts. Daarbij is een uiteenlopendeset van habitatkenmerken op gestandaardiseerde wijze gemeten. Uit de evaluatie bleek dat de methodiek goed toepasbaar is en het benodigde kennisniveau voor het uitvoeren van de metingen relatief laag is. De resultaten van de metingen komen op hoofdlijnen goed overeen met het beeld van betrokken deskundigen en vrijwilligers. Verbetermogelijkheden liggen bij 1) de ontwikkeling van een GIStool waarmee overzichten van habitateisen voor een gebied naar keuze kunnen worden gemaakt, 2) verkenning van mogelijkheden voor het gebruik van van remote sensing, bijvoorbeeld voor het inventariseren en classificeren van landschapselementen, 3) het vinden van de juiste (betrouwbaar en toegankelijk) methodiek voor het meten van de insectenstand als voedselbron voor boerenlandvogels en 4) een oplossing voor moeilijk kwantificeerbare habitatkenmerken zoals de ruimtelijke samenhang van verschillende habitatonderdelen. Zodra operationalisering aan de orde komt dient te worden verkend of kan worden aangesloten op de ICT hulpmiddelen die momenteel door de vrijwilligers wordt gebruikt, zodat metingen direct in het veld kunnen worden ingevoerd en gekoppeld aan een beheereenheid.

De monitoring van het agrarisch natuurbeheer richt zich tot dusver met name op het in beeld brengen van de abundantie (aantallen) van de doelsoorten. Het primaire effect van het agrarisch natuurbeheer is evenwel de beïnvloeding van de habitatkwaliteit. Deze veranderde habitatkwaliteit vertaalt zich op termijn als het goed is in een verandering van de abundantie van de doelsoorten. Om snel zicht te krijgen op de effectiviteit van het beheer, is monitoring van de habitatkwaliteit daarom noodzakelijk. In dit onderzoek wordt onderzocht in welke mate remote sensing (satellietbeelden) kan worden ingezet voor het monitoren van de habitatkwaliteit.

Staatsbosbeheer probeert natuurinclusieve landbouw te stimuleren door aan een aantal boeren langjarig grond te verpachten onder de voorwaarde dat zij hun bedrijfsvoering aanpassen. Dit rapport beschrijft de interdisciplinaire methoden van monitoring van zeventien van deze landbouwbedrijven.

Met agrarisch natuurbeheer (regeling ANLb) wordt gewerkt aan de verbetering van de staat van instandhouding van doelsoorten. Met agrarisch natuurbeheer wordt verbetering van de habitatkwaliteit nagestreefd. In dit project is voor de vier leefgebiedtypen die binnen het ANLb worden onderscheiden aan de hand van gidssoorten een systematiek ontwikkeld om de habitatkwaliteit vast te stellen. Per gidssoort zijn de belangrijke habitateisen in beeld gebracht. Vervolgens zijn de bottleneckfactoren benoemd die in de huidige omstandigheden het knelpunt vormen voor het duurzaam voortbestaan. Voor de belangrijkste habitateisen is beschreven hoe deze kunnen worden gemeten in het veld of op basis van bestaand kaartmateriaal.De scores voor de habitatfactoren zijn geobjectiveerd en per factor is aangegeven hoe deze kan worden vastgesteld (type waarnemingen en ruimtelijk niveau). Met behulp van een klasse-indeling worden deze waarden voorlopig uitgedrukt in ‘onvoldoende/slecht’, ‘matig’, ‘ goed’ en ‘zeer goed’. Deze termen geven daarmee automatisch aan waar verbeteropgaven liggen. De ontwikkelde systematiek is voorlopig, omdat er nog veel kennishiaten zijn. Deze onderkende hiaten kunnen worden gebruikt om nieuwe kennis te verzamelen. De ontwikkelde systematiek levert een bijdrage aan één taal en begrippenset voor het agrarisch natuurbeheer. Zij kan voor collectieven input geven om onderling van elkaar te leren: vergelijking van habitatkwaliteit en geleverde inspanningen aan het beheer en de ontwikkeling van de doelsoorten. Aanbevolen wordt deze systematiek in de praktijk te gaan uitproberen, onderzoekers samen met collectieven. Daarbij kan inzicht worden verkregen of een en ander herkenbaar is en stimuleert tot verbeteringen in het ANLb.

In het kader van het Klimaatakkoord (zomer 2018) zijn in opdracht van Vogelbescherming Nederland diverse GIS-kaarten ontwikkeld en bij elkaar gebracht die van belang om het uitwerken van CO2 - beperkende maatregelen binnen veenweidegebieden zo goed mogelijk te benutten voor weidevogels en moerasvogels. De kaartlagen betreffen basiskaarten en kansenkaarten. De basiskaarten betreffen informatie over de landschappelijke kwaliteit voor weidevogels en moerasvogels en daarnaast de gebieden met de hoogste dichtheden van deze soorten (Q35-kaarten). De kansenkaarten geven de gebieden aan waar voor deze soortgroepen de beste kansen zijn, werkend vanuit prioriteit voor weidevogels. Gebieden worden geïdentificeerd waar met de minste inspanningen de landschappelijke geschiktheid passend kan worden gemaakt en waar met beheeraanpassingen een goede habitatkwaliteit kan worden gerealiseerd.