Just transition is currently a leading principle in discussions about transitions. But what does that mean? How do we make sure that transitions are just? We have developed an operational framework to help people in the transition process to put justice in practice, based on a review of the literature, analysis of just transition practices and dialogues between policymakers, scientists and practitioners. We have scoped our work in the context of food systems transformation and climate change. The operational framework consists out of four steps and several questions that help to raise awareness on the potential to make transitions more just. It can even be used to initiate a dialogue among people in transition process on how they jointly would put justice into the transition practices. The report concludes with a knowledge agenda that summarises pending research questions that would be useful to further complete the operational framework.

Naar aanleiding van de resultaten van een eerdere studie naar varkensmestverwaarding in het kader van het project NL Next Level mestverwaarden zijn een aantal verdiepende onderzoeken uitgevoerd. Hiervoor zijn een emissiemodel en een massabalans en kostenraming voor mestverwerking opgesteld. Er zijn scenario’s doorgerekend, waarbij vooral gekeken is naar verschillende stalsystemen(sneller mest afvoeren, emissie reducerende maatregelen en scheiding urine en feces) en de effecten op ammoniak en broeikasgasemissies en de haalbaarheid van de mestverwerking.

In het kader van het project NL Next Level mestverwaarden is onderzoek uitgevoerd naar emissies, massabalansen en kosten voor verschillende mestbewerkingsopties op rundveebedrijven. Hiervoor zijn een emissiemodel en een massabalans en kostenraming voor mestverwerking opgesteld. Er zijn scenario’s doorgerekend, waarbij vooral gekeken is naar verschillende stalsystemen (sneller mest afvoeren, emissie reducerende maatregelen en scheiding urine en feces) in combinatie met al dan niet mestbewerken en wat daarvan de effecten zijn op ammoniak en broeikasgasemissies vanaf het uitscheiden van mest tot en met de aanwending van mestproducten.

Het project NL Next level mestverwaarden zoekt naar mogelijkheden om bemestingsproducten uit dierlijke mest te maken met een meerwaarde. Voor varkensmest is alreeds een studie gedaan naar verschillende stalsystemen en mestverwerkingssystemen. Een vergelijkbare studie is uitgevoerd voor rosé- en blankvlees kalvermest. Hiervoor zijn een emissiemodel en een massabalans en kostenraming voor mestverwerking opgesteld. Er zijn scenario’s doorgerekend, waarbij vooral gekeken is naar verschillende stalsystemen (sneller mest afvoeren, emissie reducerende maatregelen en scheiding urine en feces) en de effecten op ammoniak en broeikasgasemissies en de economische haalbaarheid van de onderzochte mestverwerking scenario’s.

In deze whitepaper wordt ingegaan op de ontwikkeling van cross-overs: verbindingen tussen ketens waarin uitgaande reststromen van het ene systeem verwaard worden tot grondstoffen voor een ander systeem. Specifiek wordt hier gekeken naar de potentie van een cross-over tussen de glastuinbouw en varkenshouderij sectoren. Het onderzoeken van cross-overs tussen teeltsystemen en/of industriële processen is een van de verkenningsroutes in de transitie naar kringlooplandbouw; een essentiële bouwsteen voor een circulaire economie.

Deze studie richt zich op het modelmatig doorrekenen van verschillende scenario’s van mestbewerking voor energiecoöperatie Wijnjewoude. Hierbij is gekeken naar de mogelijkheid voor gezamenlijke monomestvergisting van 26 melkveehouderijbedrijven en in hoeverre ammoniak- en broeikasgasemissies kunnen worden gereduceerd. Wanneer drijfmest dagelijks wordt verwijderd uit de stal, na een korte opslagtijd wordt vergist en het digestaat gestript, kan er een ammoniak emissiereductie van 46% worden gehaald over de gehele keten, als ook een broeikasgas emissiereductie van 78% (enterische emissie uitgesloten). Echter is dit sterk afhankelijk van het gekozen emissiearme stalsysteem en hoe snel drijfmest wordt verwijderd uit de stal en verder verwerkt. Verder kan, bij de aanname dat RENURE meststoffen ingezet mogen worden als kunstmest, een kunstmestbesparing van 160 ton per jaar worden behaald (gelijk aan ca. € 700.000) en kan met het centraal vergisten van mest en opwerken naar groengas een equivalent van 1.786 ton CO2-emissie worden voorkomen.